หน้าปก
ข้างในหน้าปก
รูปภาพ
หน้าปก
ข้างในหน้าปก
รูปภาพ
สารบาญ
คำนำ
คำไว้อาลัย
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา
- เจ้าพระยาพิชเย็นทร์โยธิน
- สมเด็จพระสังฆราช
- นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา
- นายนาวาอากาศเอก หลวงพิบูลสงคราม
- ท่านเซอร์ ยอแซร์ ครอสบี อัครราชทูตอังกฤษ
ประวัติของมหาอำมาตย์นายกเจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
ภาคที่ ๑ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงพระนิพนธ์
- ตอนที่ ๑ ก่อนเข้ารับราชการ (พ.ศ. ๒๔๐๕ - ๒๔๒๖)
- ตอนที่ ๒ แรกเข้ารับราชการ (พ.ศ. ๒๔๒๖ - ๒๔๓๗)
- ตอนที่ ๓ รับราชการในกระทรวงมหาดไทย. (พ.ศ. ๒๔๓๗ - ๒๔๔๙)
- ตอนที่ ๔ เป็นเสนาบดีในรัชชกาลที่ ๕ (พ.ศ. ๒๔๔๙ - ๒๔๕๓)
ภาคที่ ๒
- ตอนที่ ๕ ในสมัยรัชชกาลที่ ๖ (พ.ศ. ๒๔๕๓ - ๒๔๖๘) พระวรวงศเธอ พระองศ์เจ้าธานีนิวัต ทรงแต่ง
- ตอนที่ ๖ ในสมัยรัชชกาลที่ ๗ ( พ.ศ. ๒๔๖๘ - ๒๔๗๗) พระวรวงศเธอ พระองศ์เจ้าธานีนิวัต ทรงแต่ง
(ประเทศไทยเปลิ่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชเป็นประชาธิปไตย พ.ศ. ๒๔๗๕)
- ตอนที่ ๗ ในสมัยรัชชกาลที่ ๘ (พ.ศ. ๒๔๗๗ - ๒๔๘๑) พระเจ้าวรวงศเธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา ทรงแต่ง
- ตอนที่ ๘ ตอนสุดท้าย
สำเนาพระราชหัตถ์เลขาส่วนพระองค์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ถึง มหาอำมาตย์นายก เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
- ถึง เมื่อครั้งเป็นสมุหเทศาภิบาลสำเร็จราชการมณฑล นครศรีธรรมราช
- ถึง เมื่อครั้งเป็นเสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ
- ถึง เมื่อครั้งเป็นเสนาบดีกระทรวงนครบาล (๑), (๒), (๓).
รูปภาพ
- ครอบครัว (7 รูป)
- แรกเข้ารับราชการ (พ.ศ. ๒๔๒๖ - ๒๔๓๗) (6 รูป)
- รับราชการในกระทรวงมหาดไทย. (พ.ศ. ๒๔๓๗ - ๒๔๔๙) (12 รูป)
- เป็นเสนาบดีในรัชชกาลที่ ๕ (พ.ศ. ๒๔๔๙ - ๒๔๕๓) (7 รูป)
- ในสมัยรัชชกาลที่ ๖ (พ.ศ. ๒๔๕๓ - ๒๔๖๘) (20 รูป)
- ในสมัยรัชชกาลที่ ๗ ( พ.ศ. ๒๔๖๘ - ๒๔๗๗) (5 รูป)
- ในสมัยรัชชกาลที่ ๘ (พ.ศ. ๒๔๗๗ - ๒๔๘๑) (16 รูป)
- กำเหนิด (วันอังคารที่ ๑๕ กรกฎาคม ปีจอ พ.ศ.๒๔๐๕)
- ปฐมวัย และการศึกษา
- มหาปั้น พ.ศ. ๒๔๒๕
- "เจ้าพระยายมราชกับข้าพเจ้าได้เคยทำบุญอธิษฐานร่วมใจกันมาแต่ชาติก่อน ผลบุญจึงบันดาลให้มาเกิดรุ่นราวคราวเดียวกันและได้มาช่วยกันทำราชการงานเมืองในชาตินี้" สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ
- ลิขิตพระมหาปั้นลาญาติสึก
ภาคที่ ๑ ตอนที่ ๑ สมัยรัชชกาลที่ ๕
- เข้ารับราชการเมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๖ เวลานั้นอายุได้ ๒๒ ปี
- เป็นครูของกรมพระจันทบุรี, กรมหลวงราชบุรี, กรมหลวง ปราจีณ, กรมหลวงนครชัยศรี
- พระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิให้ "นายปั้นเปรียญ" เป็นที่ "ขุนวิจิตรวรสาส์น" พ.ศ. ๒๔๒๙
- ตามเสด็จพระเจ้าลูกเธอทั้ง๔พระองค์ไปประเทศอังกฤษ พ.ศ. ๒๔๒๙
- แต่งงานกับนางสาวตลับ (ท่านผู้หญิงตลับ) พ.ศ. ๒๔๓๑
- เป็นหลวงวิจิตรวรสาสน์ พ.ศ. ๒๔๓๔
- พระวิจิตรวรสาสน์
- เป็นครูของเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ (พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว) พ.ศ. ๒๔๓๖
- คำรำพันของเจ้าพระยายมราช ถึงกรมพระจันทบุรี, กรมหลวงราชบุรี, กรมหลวง ปราจีณ, กรมหลวงนครชัยศรี และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (เจ้าพระยายมราชเขียนคำไว้อาลัยพิมพ์ในงานศพท่านผู้หญิงตลับในรัชชการที่ ๗ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๔)ภาคที่ ๑ ตอนที่ ๒ - ข้าหลวงพิเศษตรวจการที่เมืองสงขลาและเมืองนครศรีธรรมราช พ.ศ. ๒๔๓๗
- พระยาสุขุมนัยวินิต เป็นข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลนครศรีธรรมราช พ.ศ. ๒๔๓๙
- ประวัตินามสกุล สุขุม
- เมืองแขกทั้งเจ็ด
- เป็นข้าหลวงไปรับพระบรมสาริกธาต พ.ศ. ๒๔๔๑
- พระราชโทรเลขให้กลับมาว่าการกระทรวงโยธาธิการ
ภาคที่ ๑ ตอนที่ ๓ - พ.ศ. ๒๔๔๙ อายุ ๔๔ ปี ได้ตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ
- พระราชหัตถ์เลขาและสำเนาจดหมายเจ้าพระยายมราช
- พ.ศ. ๒๔๕๑ ได้รับสถาปนาเป็นเจ้าพระยายมราช ดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงนครบาล
- ประวัติย่อเจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) จนถึงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงนครบาล
- อำนวยการสร้างพระที่นั่งอนันตสมาคม สร้างประปาและสร้างโรงทำไฟฟ้าหลวง อำนวยการสร้างถนนและสพานแทบทุกแห่ง
- คนสำคัญคน ๑ ในรัชชกาลที่ ๕
- พระราชทานบ้านศาลาแดง พ.ศ.๒๔๕๓
- "แท้จริงราชการที่เราทำอยู่ด้วยกันบัดนี้ เป็นการที่คนเกิดมาคู่บารมีกันจึ่งจะทำได้เพราะเป็นการยากการหนัก ซึ่งคนสามัญจะเห็นตามให้ตลอดได้ยาก ขอเสี่ยงบารมีของตัวเองให้พรเจ้าพระยายมราช ด้วยเดชความสัตยสุจริตปราถนาดีต่อประชาชนแลชาติภูม ขอให้พรทั้งปวงประสิทธิ์แก่เจ้าพระยายมราชด้วยความสัจอันกล่าวอ้างนี้" จุฬาลงกรณ์ ปร.
ภาคที่ ๑ ตอนที่ ๔ สมัยรัชชกาลที่ ๖ (พ.ศ. ๒๔๕๓
- ตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
- พระยาแรกนา พ.ศ.๒๔๕๕ - ๒๔๖๔
- พระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานนามสกุล "สุขุม"
- บริษัททำปูนสิเมนต์, นายพลเสือป่า
- พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานตำแหน่ง"มหาอำมาตย์นายก"
- รับพระราชทานเครื่องราชอิสสริยากรณ์ นพรัตนราชวราภรณ์ , พระราชทานสุพรรณบัฎ
- พระที่นั่งอนันตสมาคม พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน, พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน, สวนสุนันทา, วังปารุสกวัน, พระตำหนักสวนกุหลาบ, สวนลุมพินี
ภาคที่ ๒ ตอนที่ ๕ สมัยรัชชกาลที่ ๗
- ลาออกจากตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย พ.ศ.๒๔๖๘
- องคมนตรี
- สถานเสาวภา, โรงพยาบาลจุฬา, โรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) เมืองสุพรรณบุรี
- ท่านผู้หญิงตลับถึงแก่กรรม พ.ศ. ๒๔๗๔ภาคที่ ๒ ตอนที่ ๖ สมัยรัชชกาลที่ ๘
- ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ๒๔๗๗ และ ๒๔๘๐
- พระราชทานเครื่องอิสสริยศถาดชาทองคำ
- เจ้าพระยายมราช ถึงแก่กรรม วันที่ ๓๐ ธันวาคม ๒๔๘๑
ภาคที่ ๒ ตอนที่ ๗ ตอนสุดท้าย
- บุตรและธิดา
- ยศบรรดาศักดิ์, เครื่องราชอิสสริยาภรณ์ภาคที่ ๒ ตอนที่ ๘